جعفر مهراد در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: یکی از چالش‌های اساسی در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ISC این است که بتوانیم به شکل صحیح انتشارات علمی اعضای هیات علمی و محققان را شناسایی کرده و آن‌ها را جز عملکرد پژوهشی دانشگاه‌ها و یا محل خدمت نویسندگان آثار ثبت کرد. به همین منظور، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از رویکردی استفاده کرد که بر اساس آن برنامه‌ها و مدل‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها نیز از آن سود می‌برد.
مهراد خاطر نشان کرد: در این رویکرد، ISC وابستگی سازمانی نویسندگان را که روی اثر قرار دارد ثبت می‌کند و تمامی انتشارات دارای وابستگی سازمانی واحد را یکجا بر می‌گزیند سپس در یک مقوله واحد قرار می‌دهد.
رشد تولیدات علمی دانشگاه تهران طی 13 سال
عضو رسمی تیم رتبه‌بندی دانشگاههای جهان اسلام، انتشارات دانشگاه تهران را در یک دوره 13 ساله یعنی از سال 1378 تا 1390 بر اساس پایگاه ISC بررسی کرد و اظهار داشت: دانشگاه تهران در این بازه زمانی بر روی هم 18295 مقاله فارسی در نشریات معتبر علمی پژوهشی و علمی ترویجی منتشر کرده است.
به گفته مهراد، این دانشگاه در سال 1378 تنها 329 مقاله فارسی در نشریات معتبر فارسی به چاپ رسانده و هر سال بر تعداد این مقالات افزوده شده، طوری که در سال 1388 تعداد 2822 مقاله از اعضای هیات علمی و شاغلان تحقیقاتی به نام این دانشگاه در نشریات معتبر منتشر شده است.
علت افزایش تولیدات علمی دانشگاه تهران
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام افزود: رشد نرخ تولیدات علمی دانشگاه تهران به زبان فارسی دلایل مختلفی دارد که از همه مهمتر افزوده شدن بر تعداد نشریات علمی فارسی است و زمینه مناسبی برای فعالیت دانشمندان و پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران فراهم آورده است.
مهراد با بیان این نکته که آمار نشریات معتبر نشان می‌دهد هر سال بر اساس تصمیمات کمیسیون نشریات معتبر بر تعداد نشریات علمی پژوهشی افزوده شده و این افزایش در حوزه های علوم انسانی و اجتماعی بسیار چشمگیر است، افزود: عامل دوم، ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها توسط ISC است که این عامل باعث شده اعضای هیات علمی و شاغلان تحقیقاتی، آثار خود را در ISC ثبت کرده و از نتیجه فعالیت‌های تحقیقاتی خود بویژه در بخش ارتقا مرتبه مبتنی بر ISC استفاده کنند.
سهم بالای علوم انسانی در دانشگاه تهران
رئیس مرکز منطقه ای ادامه داد: رشته‌های علوم انسانی 42 درصد از کل مقالات را به خود اختصاص داده و تایید نشریات بیشتر مرتبط با علوم انسانی، توسط کمیسیون نشریات معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اثر مثبت خود را به جا گذاشته و دانشمندان این رشته پژوهش‌هایی با کیفیت بالا در حیطه‌‌های مهم و حیاتی را در نشریات فارسی به چاپ می‌رسانند.
مهراد افزود: از نظر آمار، پژوهش‌های علمی و تعداد مقالات چاپ شده، رشته علوم کشاورزی در دانشگاه تهران در رتبه دوم قرار دارد. اعضای هیات علمی و شاغلان تحقیقاتی این رشته 8/27 درصد از کل مقالات دانشگاه تهران (18295 عدد) را به خود اختصاص داده اند.
به گفته وی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران در رشته‌های مرتبط با علوم پزشکی نیز فعال هستند، گرچه رشته علوم پزشکی در این دانشگاه وجود ندارد، اما نظر به ماهیت بین رشته‌ای بودن بعضی از تحقیقات، از مجموع مقالات این دانشگاه، در بازه زمانی مورد مطالعه 6/4 درصد از کل مقالات به مطالعات علوم پزشکی مربوط می‌شود.
امکان تقسیم فرعی رشته‌ها
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در بخش دیگر سخنان خود به موضوعات فرعی‌تری که مقالات اعضای هیات علمی و پژوهشگران دانشگاه تهران در آن حوزه‌ها منتشر می‌شود اشاره کرد و گفت: در ISC تقسیم رشته‌ها به رشته‌های فرعی‌تر امکان‌پذیر است و دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی بر حسب علاقه‌ای که دارند می‌توانند عملکرد رشته‌های موضوعی را نیز به صورت منفرد و جداگانه مطالعه کنند.
وی به اسامی برخی از این رشته‌ها اشاره کرد و گفت: رشته‌های اقتصاد، حقوق، روانشناسی، زبان فارسی، ادبیات فارسی، علوم سیاسی، کشاورزی، منابع طبیعی از جمله رشته‌هایی هستند که امکان فرعی شدن آنان وجود دارد.
الگوی نویسندگی در مقالات
مهراد به الگوی نویسندگی در مقالات اشاره کرد و گفت: سال‌هاست که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر همکاری‌های علمی - گروهی تاکید دارد و جهان نیز شاهد این پدیده است که در انجام طرح‌های تحقیقاتی، دانشمندان مختلفی بسته به ماهیت موضوع از رشته‌های مختلف شرکت می‌کنند.
عضو رسمی تیم رتبه‌بندی دانشگاههای جهان اسلام، با اشاره به تعاملات درون و برون کشوری در تدوین مقاله‌های علمی، گفت: در الگوی مشارکت موسسات در مقالات، آن دسته از سازمان‌هایی که از نظر جغرافیایی گاهی دارای نوعی همجواری و گاهی از نظر بعد مسافت دور افتاده‌اند، قابل شناسایی هستند.
همکاری برخی دانشگاه‌ها با دانشگاه تهران در تولید مقالات
به گفته مهراد حدود 50 درصد از مقالات توسط پژوهشگران دانشگاه تهران و 50 درصد دیگر با همکاری سایر موسسات علمی به رشته تحریر درآمده و میان موسسات همکار، دانشگاه تربیت مدرس و واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، هرکدام با 6.6 درصد از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.
وی از دانشگاههای شهید بهشتی، علوم پزشکی تهران، فردوسی مشهد، تبریز، آزاد اسلامی کرج، شیراز، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و علامه طباطبایی یاد کرد که در کنار دانشگاه تربیت مدرس و واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد با دانشگاه تهران همکاری می‌کنند.
علت اصلی همکاری دانشگاه‌ها با دانشگاه تهران
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری ادامه داد: با وجود تفاوت‌های فراوان در ذات فعالیت‌های تحقیقاتی و تحقیقات علمی، اینگونه فعالیت‌ها میان آن دسته از موسسات و سازمان‌هایی صورت می‌گیرد که از قرابت و یا همجواری جغرافیایی برخوردار هستند. نمونه بارز آن همکاری دانشگاههای تربیت مدرس، واحد علوم و تحقیقات، علوم پزشکی و شهید بهشتی تهران است که از نظر موقعیت جغرافیایی با دانشگاه تهران در یک منطقه واقع شده‌اند.
مهراد افزود: اینکه تمامی اعضای هیات علمی در مرتبه‌های علمی مختلف و در دانشگاه تهران فعالیت تحقیقاتی دارند، بسیار ارزشمند است و مجموعه این فعالیت‌هاست که آمار تولید علم دانشگاه تهران را میان سایر دانشگاههای کشور برجسته می‌سازد.
وی به 10 عضو هیأت علمی دانشگاه تهران از جمله محمد جعفری، حسن احمدی، حسین ارزانی، محمدرضا بی همتا، حسین آذرنیوند، علی نیکخواه، داریوش مظاهری، عباسعلی گائینی، بهمن یزدی صمدی و محمد علی بشارت اشاره کرد که نقش قابل تقدیری در تولید مقالات علمی این دانشگاه داشته‌اند.
نظر شما